Trong bối cảnh phát triển bền vững và cam kết giảm phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050, Việt Nam đang đẩy mạnh nghiên cứu và ứng dụng các vật liệu xây dựng mới có hiệu suất cao, tiết kiệm năng lượng và thân thiện với môi trường. Một trong những vật liệu tiềm năng được quan tâm là aerogel - vật liệu siêu nhẹ, có khả năng cách nhiệt vượt trội và được xem là giải pháp quan trọng cho các công trình xanh.

Nhờ có cấu trúc rỗng siêu nhẹ, có thể chứa đến 99% không khí, aerogel là loại vật liệu có hệ số dẫn nhiệt thấp nhất trong số các vật liệu cách nhiệt hiện nay. Aerogel có nhiều ưu điểm nổi bật trong lĩnh vực xây dựng: giúp giảm thất thoát năng lượng trong các công trình, tiết kiệm chi phí vận hành nhờ khả năng cách nhiệt hiệu quả; với trọng lượng siêu nhẹ, aerogel giúp giảm tải trọng lên công trình, phù hợp với các khu vực có nền đất yếu; nhờ khả năng chống cháy và bền vững, loại vật liệu này không bắt lửa, giúp nâng cao tiêu chuẩn an toàn công trình; cải thiện chất lượng không gian sống và làm việc với khả năng chống ẩm và cách âm tốt,… nên được ứng dụng rộng rãi tại nhiều quốc gia phát triển. Một số lĩnh vực tiêu biểu ứng dụng aerogel như: cách nhiệt cho tường và mái nhà (aerogel dạng tấm hoặc sơn phủ giúp cải thiện hiệu suất nhiệt); kính phủ aerogel (giảm thất thoát nhiệt mà vẫn duy trì tính thẩm mỹ); cách nhiệt cho đường ống và hệ thống HVAC (nâng cao hiệu suất năng lượng trong công trình công nghiệp).

Thời gian qua, Việt Nam đã có nhiều chính sách nhằm thúc đẩy vật liệu xây dựng xanh, trong đó có vật liệu cách nhiệt tiên tiến như aerogel. Có thể kể đến là Chiến lược phát triển vật liệu xây dựng Việt Nam thời kỳ 2021 - 2030, định hướng đến năm 2050 (Quyết định số 1266/QĐ-TT, ngày 18/8/2020 của Thủ tướng Chính phủ) nhấn mạnh việc thúc đẩy nghiên cứu và sản xuất vật liệu xây dựng mới, nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên; sử dụng các loại vật liệu mới, thân thiện với môi trường trong các dự án, công trình công nghiệp xây dựng mới và cải tạo,…; Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050 (Quyết định số 1658/QĐ-TTg, ngày 01/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ) khuyến khích phát triển các công trình xanh (công trình bền vững - là công trình được thiết kế, thi công, vận hành và bảo dưỡng theo hướng thân thiện với môi trường, sử dụng tiết kiệm và hiệu quả tài nguyên, sử dụng vật liệu tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải carbon;…)..

Là một trung tâm kinh tế - kỹ thuật hàng đầu của cả nước, một đại đô thị với tốc độ phát triển cực nhanh, nhu cầu của TP.HCM về các công trình xanh, tiết kiệm năng lượng để phục vụ người dân ngày càng cao. Thành phố cũng có nhiều yếu tố tự nhiên và xã hội rất thuận lợi cho việc thúc đẩy phát triển vật liệu aerogel trong lĩnh vực xây dựng: môi trường khí hậu nóng ẩm thúc đẩy nhu cầu tiết giảm chi phí làm mát công trình, phù hợp với điều kiện khí hậu địa phương mà aerogel có thể đảm bảo; một số doanh nghiệp và cơ quan nghiên cứu đã bắt đầu nhập khẩu và có những nghiên cứu sản xuất vật liệu aerogel, hứa hẹn khả năng ứng dụng rộng rãi trong tương lai; Thành phố cũng đang khuyến khích phát triển công trình xanh, nơi mà các loại vật liệu cách nhiệt - như aerogel - đóng vai trò quan trọng. Tuy nhiên, thách thức trong việc khai thác, ứng dụng aerogel vào lĩnh vực xây dựng cũng còn nhiều, thể hiện ở các khía cạnh như: chi phí (aerogel hiện nay có giá thành cao hơn so với vật liệu cách nhiệt truyền thống), sự sẵn có (hiện Việt Nam chủ yếu nhập khẩu aerogel từ nước ngoài, thiếu các cơ sở sản xuất trong nước) và nhận thức thị trường còn hạn chế (các doanh nghiệp và chủ đầu tư chưa có nhiều thông tin về loại vật liệu này).

Theo các chuyên gia, để hiện thực hóa việc ứng dụng rộng rãi loại vật liệu này, cần có các chính sách hỗ trợ mạnh mẽ từ Chính phủ, sự tham gia của doanh nghiệp và nhận thức của thị trường. Cụ thể, cần đẩy mạnh nghiên cứu và sản xuất aerogel trong nước, thông qua việc đầu tư nghiên cứu công nghệ sản xuất aerogel và hỗ trợ các doanh nghiệp triển khai vào thực tiễn để tiết giảm chi phí. Nhà nước nên có các chính sách ưu đãi, tạo điều kiện vay vốn, giảm thuế nhập khẩu và hỗ trợ doanh nghiệp ứng dụng aerogel trong xây dựng. Ngoài ra, việc tăng cường tuyên truyền và đào tạo, nâng cao nhận thức về lợi ích của aerogel đối với các công trình và môi trường cho rộng rãi cộng đồng, cũng như các chủ đầu tư dự án là việc rất quan trọng.

Có thể nói, cùng với sự phát triển của khoa học và công nghệ, vật liệu xây dựng ngày càng được các nhà nghiên cứu quan tâm nhiều hơn và đã tạo ra nhiều chủng loại có các đặc tính ưu việt. Vật liệu xây dựng tính năng cao, tiết kiệm năng lượng, thân thiện môi trường là cơ sở cho kiến trúc hiện đại phát huy tính sáng tạo, đang trở thành xu hướng phát triển tất yếu. Do vậy, đẩy mạnh đầu tư cho công tác nghiên cứu, sản xuất và sử dụng aerogel trong lĩnh vực xây dựng sẽ giúp sớm đạt được các mục tiêu về xây dựng xanh, xây dựng đô thị thông minh và phát triển bền vững.

BBT