Cấp nước thông minh là một trong những định hướng chiến lược của ngành cấp nước TP.HCM. Yêu cầu cốt lõi của cấp nước thông minh là từ các khâu quản lý, sản xuất, vận hành, đến phân phối nước đều phải ứng dụng KH&CN tiên tiến, có chế độ tự động hóa cao, tiết kiệm năng lượng, thân thiện với môi trường…

Hiện trạng cấp nước trong những năm gần đây

Là thành phố năng động và có dân số đông nhất cả nước, việc hoàn thiện cơ sở hạ tầng, đảm bảo các lĩnh vực an sinh xã hội được quan tâm hàng đầu tại TP.HCM. Trong đó, vận hành hiệu quả hệ thống cấp nước (ổn định chất lượng nước sạch) phục vụ nhu cầu sinh hoạt, sản xuất và dịch vụ là một vấn đề quan trọng.

Những năm gần đây, sự phát triển của đô thị kéo theo nhu cầu về số lượng và chất lượng nước gia tăng, đã tạo ra nhiều thách thức cho ngành nước Thành phố. Diện tích rộng, độ dốc địa hình thấp và bị phân chia bởi nhiều sông ngòi và kênh rạch, gây khó khăn cho việc lắp đặt các tuyến ống cấp nước, cả về kỹ thuật và kinh tế. Mặt khác, các nhà máy xử lý nước lại khá xa trung tâm, dẫn tới thiếu công suất cấp nước, tỷ lệ thất thoát nước cao,...Để giải quyết vấn đề, theo Quy hoạch tổng thể hệ thống cấp nước đến năm 2025 đã được ban hành, Thành phố ưu tiên phát triển đồng bộ công suất các nhà máy nước và mạng lưới truyền dẫn, phân phối, đồng thời từng bước hiện đại hóa hệ thống sản xuất, quản lý và kinh doanh…

Địa hình TPHCM khá bằng phẳng và được phân chia bởi sông Sài Gòn, Đồng Nai (Nguồn: Sawaco)

Ngoài chính sách thu hút, khuyến khích các thành phần kinh tế đầu tư phát triển toàn diện ngành nước, nguồn nước và đường ống dẫn nước đến người tiêu dùng, nhiều chương trình nghiên cứu tái cấu trúc mạng lưới cấp nước Thành phố cũng đã được triển khai. Những giải pháp mang tính toàn diện, lâu dài đã giúp ngành nước Thành phố giải quyết nhiều khó khăn và đạt được một số thành tựu bước đầu. Báo cáo mới nhất của Tổng công ty cấp nước Sài Gòn (Sawaco) cho thấy, tỷ lệ người dân được dùng nước sạch duy trì đạt 100%, tỷ lệ thất thoát nước đã giảm dưới 19,97% (thấp hơn nhiều so với mục tiêu đặt ra năm 2025). Việc thay các loại đồng hồ đo nước trên địa bàn Thành phố cũng đạt trên 100% so với chỉ tiêu đặt ra cho năm 2020. Thành phố cũng đã khởi công 2 tuyến ống xương sống cấp nước cho các khu vực Bình Tân, Bình Chánh, Quận 7, Nhà Bè.

Tuy nhiên, áp lực về ô nhiễm nguồn nước sông Sài Gòn, Đồng Nai, ảnh hưởng lớn đến nguồn cung cấp nước thô của Thành phố vẫn chưa được giải quyết triệt để. Cùng với đó, hệ thống mạng lưới đường ống cấp nước, dù được đầu tư phát triển, vẫn chưa theo kịp được tốc độ đô thị hóa. Theo các chuyên gia môi trường, đã đến lúc Thành phố cần có các giải pháp sử dụng nước thông minh.

Công nghệ mới cho hệ thống cấp nước thông minh

Yêu cầu của cấp nước thông minh là từ khâu vận hành, sản xuất, quản lý đến khâu phân phối nước phải ứng dụng KH&CN tiên tiến, có chế độ tự động hóa cao, tiết kiệm năng lượng, thân thiện với môi trường. Hệ thống cấp nước thông minh cho phép cơ quan quản lý giám sát chặt chẽ cơ sở hạ tầng, như tình trạng vận hành hệ thống đường ống, máy bơm. Các dữ liệu vận hành được cập nhật hàng ngày, giúp quản lý hiệu quả hoạt động cấp nước, đồng thời, là căn cứ để người tiêu dùng tiết kiệm sử dụng nước.

Trong lĩnh vực cấp nước, Thành phố đã triển khai nhiều giải pháp công nghệ mang lại hiệu quả trên diện rộng. Điển hình như việc trang bị biến tần cho các nhà máy đã giúp điều chỉnh chế độ vận hành các trạm bơm phù hợp với yêu cầu của mạng lưới cấp nước; ứng dụng thành công phần mềm thủy lực (WATERGEMs) vào hoạt động quản lý vận hành, phát triển hệ thống cấp nước… Hệ thống GIS cho mạng lưới cấp nước cũng được triển khai, góp phần nâng cao năng lực quản lý cấp nước, hệ thống hóa cơ sở dữ liệu phục vụ công tác vận hành. Bên cạnh đó, Thành phố cũng ứng dụng thành công giải pháp thi công đấu nối ống cấp nước bằng công nghệ sử dụng van Linestop (cắt tê không ngưng nước) trong công tác di dời đường ống cấp nước cỡ lớn.

Gần đây, tại hội thảo “Ứng dụng công nghệ đồng hồ nước thông minh giai đoạn 2020-2025”, nhiều chuyên gia đã trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm trong công tác cấp nước thông minh. Cụ thể như việc nghiên cứu, phát triển công nghệ chế tạo hệ thống đo lường nước thông minh; giải pháp đọc số thông minh SisBa từ George Kent (Malaysia); công nghệ đồng hồ nước thông minh (Israel); ứng dụng đồng hồ nước thông minh được triển khai tại Công ty cổ phần Cấp nước Gia Định và nghiên cứu công nghệ đồng hồ nước thông minh và giải pháp cho ngành cấp nước TP.HCM... Các kết quả từ hội thảo sẽ được Thành phố tiếp tục nghiên cứu và ban hành các đặc tính kỹ thuật đồng hồ thông minh, ứng dụng quản lý số liệu để phục vụ công tác trang bị, sử dụng đồng hồ nước thông minh. Đồng thời, chọn một số khu vực để lắp đặt thử nghiệm, và sớm đưa vào lắp đặt cho Thành phố để đảm bảo cấp nước an toàn, liên tục cho nhân dân.

Có thể nói, tăng cường ứng dụng công nghệ là một nội dung quan trọng trong công tác nâng cao năng lực và chất lượng phục vụ của ngành nước. Với các công nghệ đang được ứng dụng, triển khai, Thành phố có thể quy hoạch, phân bố các khu vực lắp đặt đồng hồ nước thông minh, mở rộng diện tích cấp nước và xây dựng các chiến lược cấu trúc hệ thống cấp nước tương lai.

Thu Hà

--------------------------------------------------------------------------------

Tài liệu tham khảo chính

[1] Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh: Quyết định ban hành Đề án xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh trở thành đô thị thông minh giai đoạn 2017-2025, tầm nhìn đến năm 2020.
[2] Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh: Quyết định Phê duyệt Đề án phát triển hệ thống cấp nước Thành phố giai đoạn 2020-2025 và Chương trình cung cấp nước sạch và chấm dứt khai thác nước ngầm Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2020-2030.
[3] Tổng Công ty cấp nước Sài Gòn: Báo cáo kết quả sản xuất kinh doanh và đầu tư xây dựng năm 2020 và nhiệm vụ kế hoạch năm 2021