Bảng khảo sát là một công cụ để tiến hành thu thập thông tin sơ cấp phục vụ cho nghiên cứu khoa học. Bảng khảo sát gồm tập hợp các câu hỏi được trình bày theo một trình tự nhất định để người được hỏi trả lời dễ dàng và chính xác. Thế nhưng, thực tế để khảo sát hàng trăm, hàng ngàn đối tượng là điều không dễ. Chẳng hạn, bạn tiến hành thu thập số liệu 5000 mẫu qua bảng câu hỏi, nhưng kết quả thu được 100 mẫu thật sự có giá trị. Vậy làm thế nào để thiết kế bảng câu hỏi chất lượng góp phần nâng cao hiệu quả trong việc thu thập số liệu? Theo Phó GS.TS Nguyễn Đình Thọ và Nguyễn Thị Mai Trang, khi tiến hành thiết kế bảng khảo sát, người nghiên cứu cần thực hiện 8 bước chính:
Bước 1: Xác định cụ thể dữ liệu cần thu thập
Khi thiết kế bảng câu hỏi chúng ta phải dựa vào vấn đề nghiên cứu và nhu cầu thông tin đã xác định để thiết kế các câu hỏi cho việc thu thập dữ liệu.
Bước 2: Xác định dạng phỏng vấn
Có bốn dạng phỏng vấn chính dùng trong nghiên cứu, đó là phỏng vấn trực diện, phỏng vấn qua điện thoại, phỏng vấn bằng cách gửi thư và phỏng vấn thông qua mạng Internet (bao gồm thư điện tử e-mail).
Bước 3: Đánh giá nội dung câu hỏi
Nội dung câu hỏi ảnh hưởng đến khả năng hợp tác của người trả lời, tạo điều kiện cho họ mong muốn tham gia và trả lời trung thực. Cần chú ý là người trả lời không được chuẩn bị trước về vấn đề chúng ta muốn hỏi. Hơn nữa, có những dữ liệu người trả lời rất miễn cưỡng cung cấp như tuổi tác, thu nhập… chúng ta cần có cách hỏi thích hợp nhưng thỏa mãn mục tiêu nghiên cứu của mình. Để đánh giá nội dung các câu hỏi, nhà nghiên cứu phải tự trả lời các câu hỏi sau:
- Người trả lời có hiểu câu hỏi không?
- Họ có thông tin để trả lời không?
- Họ có cung cấp thông tin không?
- Thông tin họ cung cấp có đúng là dữ liệu cần thu thập không?
Bước 4: Xác định hình thức trả lời
Có hai hình thức trả lời chính: trả lời cho câu hỏi đóng (closed-ended questions) và trả lời cho câu hỏi mở (open-ended questions). Câu hỏi đóng là các câu hỏi có sẵn câu trả lời và người trả lời sẽ chọn một hay nhiều trả lời. Câu hỏi mở là các câu hỏi không có sẵn câu trả lời, người trả lời hoàn toàn tự do diễn đạt các trả lời của mình.
Bước 5: Xác định cách dùng thuật ngữ
Khi sử dụng thuật ngữ trong bảng câu hỏi cần chú ý những nguyên tắc cơ bản sau:
- Dùng từ đơn giản và quen thuộc, sử dụng thuật ngữ phù hợp với từng thị trường nghiên cứu, từng vùng khác nhau;
- Tránh câu hỏi dài dòng, từ ngữ càng chi tiết, cụ thể và rõ ràng càng tốt;
- Tránh câu hỏi cho hai hay nhiều trả lời cùng một lúc (double-barreled question);
- Tránh câu hỏi gợi ý (leading question) kích thích người trả lời phản xạ theo hướng đã dẫn trong câu hỏi;
- Tránh câu hỏi có thang trả lời không cân bằng (loaded question);
- Tránh câu hỏi bắt người trả lời phải ước đoán.
Bước 6: Xác định cấu trúc bảng câu hỏi
Một bảng câu hỏi được chia ra thành nhiều phần, mỗi phần có những mục đích khác nhau. Một cách tổng quát, một bảng câu hỏi thường có ba phần chính: phần gạn lọc, phần chính và phần nhân khẩu học.
Bước 7: Xác định hình thức bảng câu hỏi
Hình thức của bảng câu hỏi cũng góp phần cho sự thành công của việc thu thập dữ liệu. Bảng câu hỏi có hình thức đẹp sẽ kích thích sự hợp tác của người trả lời. Hơn nữa các phần nên được trình bày phân biệt để hỗ trợ phỏng vẫn viên trong quá trình phỏng vấn.
Bước 8: Thử lần thứ nhất -> sửa chữa -> bản nháp cuối cùng
Để có được một bảng câu hỏi đạt chất lượng cao thì sau khi thiết kế xong bảng câu hỏi phải qua nhiều lần thử và sửa chữa để hoàn chỉnh trước khi phỏng vấn. Lần thử đầu tiên (pretest) được thực hiện thông qua việc phỏng vấn, tham khảo ý kiến một số thành viên nghiên cứu khác trong đơn vị và điều chỉnh lại. Sau khi sửa chữa, bảng câu hỏi này được gọi là bảng nháp cuối cùng (final draft questionnaire).
Khi thực hiện nghiên cứu, bảng khảo sát là một công cụ để thu thập thông tin nhằm đạt được các mục tiêu nghiên cứu đã đề ra. Muốn có một kết quả khảo sát tốt nhất, nhất thiết người nghiên cứu phải có một bảng câu hỏi hoàn chỉnh và logic thì đối tượng được phỏng vấn mới hiểu và trả lời một cách chính xác, đúng theo mong muốn của người nghiên cứu.
Như Hà
---------------------------------------------------------------------------------------------------
QUÝ ANH/CHỊ CẦN HỖ TRỢ XỬ LÝ, PHÂN TÍCH DỮ LIỆU VUI LÒNG GỬI THÔNG TIN QUA FORM DƯỚI ĐÂY
CHÚNG TÔI SẼ LIÊN HỆ PHẢN HỒI TRONG THỜI GIAN SỚM NHẤT