Trong giai đoạn 2014-2024, số lượng đơn đăng ký sáng chế tại Việt Nam tăng trưởng liên tục, phản ánh vai trò ngày càng quan trọng của sở hũu trí tuệ trong việc thúc đẩy sự phát triển của hệ sinh thái khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo quốc gia.
Theo số liệu từ Cục Sở hữu trí tuệ, năm 2014 ghi nhận 4.447 đơn đăng ký sáng chế đã nộp, đến năm 2024 con số này đã đạt 9.904 đơn, tăng hơn 2,2 lần trong vòng 10 năm. Tuy nhiên, phần lớn đơn đăng ký sáng chế đến từ người nộp đơn nước ngoài, số lượng đơn của người Việt Nam mặc dù đã tăng dần qua các năm nhưng tỷ trọng còn khiêm tốn.
Số đơn đăng ký sáng chế tại Việt Nam giai đoạn 2014-2024 (Nguồn: Cục Sở hữu trí tuệ)
Thống kê đơn đã nộp theo Hệ thống phân loại sáng chế quốc tế (International Patent Classification - IPC) cho thấy, các đơn đăng ký sáng chế trong giai đoạn 2014-2024 chủ yếu tập trung vào các lĩnh vực công nghệ:
- A - Các nhu cầu của đời sống của con người (Human Necessities): dẫn đầu với hơn 45.500 đơn, bao gồm y tế, thú y, vệ sinh, nông nghiệp và thực phẩm, phản ánh xu thế toàn cầu trong chăm sóc sức khỏe, an toàn thực phẩm và nâng cao chất lượng cuộc sống.
- C - Hóa học và luyện kim (Chemistry; Metallurgy): đứng thứ hai với hơn 41.200 đơn, là lĩnh vực nền tảng cho công nghiệp hóa chất, dược phẩm và vật liệu mới.
- H - Điện (Electricity): đứng thứ ba với hơn 31.600 đơn, tập trung vào kỹ thuật thông tin điện, điện tử và viễn thông.
Trong đó, đơn của người Việt Nam tập trung nhiều ở lĩnh vực A và C, với các sáng chế liên quan đến nông nghiệp, thực phẩm, hóa học, vật liệu.
Thống kê số đơn đăng ký sáng chế theo IPC, 2014-2024 (Nguồn: Cục Sở hữu trí tuệ)
Xem xét biến động số đơn đăng ký sáng chế theo thời gian, có thể thấy mối liên hệ chặt chẽ giữa sự phát triển công nghệ, nhu cầu xã hội và bối cảnh kinh tế toàn cầu. Tiêu biểu như: các sáng chế trong Phần H – Điện tăng nhanh trong giai đoạn 2018-2021, trùng khớp với tiến trình triển khai công nghệ di động 5G tại Việt Nam; còn các sáng chế trong Phần A – Các nhu cầu của đời sống con người phát triển ổn định và tăng mạnh trong thời kỳ COVID-19, khi nhu cầu về y tế và công nghệ sinh học gia tăng.
Thống kê số đơn đăng ký sáng chế theo IPC theo thời gian (Nguồn: Cục Sở hữu trí tuệ)
Phân tích theo phân lớp IPC cho thấy, các đơn đăng ký sáng chế tại Việt Nam tập trung chủ yếu trong một số lĩnh vực then chốt như: A61 (Y tế, thú y; Vệ sinh) với 28.344 đơn, H04 (Kỹ thuật thông tin điện) với 21.458 đơn và C07 (Hóa hữu cơ) với 14.164 đơn. Xét theo người nộp đơn, các sáng chế của người Việt Nam tập trung nhiều ở các lĩnh vực truyền thống như A61 (Y tế, thú y; Vệ sinh) và A01 (Nông nghiệp, lâm nghiệp, chăn nuôi, thủy sản), phản ánh sự gắn kết với thế mạnh và nhu cầu ứng dụng thực tiễn của thị trường trong nước. Trong khi đó, người nộp đơn nước ngoài lại chiếm ưu thế ở các lĩnh vực công nghệ cao, đặc biệt là A61 (Y tế, thú y; Vệ sinh) và H04 (Kỹ thuật thông tin điện).
Top 10 phân lớp IPC nổi bật giai đoạn 2014-2024 (Nguồn: Cục Sở hữu trí tuệ)
Trong 10 năm qua, hoạt động đăng ký sáng chế tại Việt Nam đã có sự tăng trưởng rõ rệt, tập trung nhiều ở các lĩnh vực thiết yếu, gắn với nhu cầu đời sống như nông nghiệp, y tế, hóa học và công nghệ điện. Tuy nhiên, phần lớn sáng chế vẫn thuộc về các tổ chức và cá nhân nước ngoài, trong khi tỷ trọng đơn đăng ký của người Việt còn khiêm tốn, chủ yếu tập trung vào những lĩnh vực truyền thống như nông nghiệp, thực phẩm và hóa học, vật liệu. Điều này cho thấy, việc tăng cường và phát triển năng lực sáng chế trong nước là rất cần thiết. Đây cũng là mục tiêu quan trọng mà Nghị quyết 57-NQ/TW đã đặt ra, phấn đấu đến năm 2030 số lượng đơn đăng ký và văn bằng bảo hộ sáng chế tăng trung bình 16-18%/năm.
Kim Nhung
----------------------------------------
Tài liệu tham khảo chính:
[1] Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia
[2] Cục Sở hữu trí tuệ. https://www.ipvietnam.gov.vn/