Nâng cao năng lực nghiên cứu, phát triển có trọng tâm và gắn kết thực tiễn là các mục tiêu quan trọng của hoạt động khoa học và công nghệ (KH&CN) tại thành phố Hồ Chí Minh (TP. HCM). Giai đoạn 2015 – 2019, TP. HCM đã triển khai 310 nhiệm vụ KH&CN cấp thành phố có sử dụng ngân sách nhà nước, riêng năm 2019, đã thực hiện 146 nhiệm vụ.
NHIỆM VỤ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ĐƯỢC PHÊ DUYỆT GIAI ĐOẠN 2015-2019
Kinh phí chi cho thực hiện nhiệm vụ KH&CN có xu hướng tăng từ năm 2016 đến năm 2019, tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm khoảng 79%, cho thấy Thành phố rất chú trọng đến việc nghiên cứu, thực hiện các đề tài, đề án về KH&CN đặc biệt các đề tài tập trung hỗ trợ 4 ngành công nghiệp trọng yếu của Thành phố và góp phần giải quyết các vấn đề Thành phố đang quan tâm. Trong năm 2019, kinh phí chi thực hiện nhiệm vụ KH&CN cấp thành phố đạt gần 262 tỷ đồng.
Hình 1. Số lượng và kinh phí thực hiện nhiệm vụ KH&CN cấp thành phố được phê duyệt trong giai đoạn 2015 – 2019
Nguồn: Báo cáo tổng hợp nhiệm vụ KH&CN hàng năm theo Thông tư 14/2014/TT-BKHCN của Trung tâm Thông tin và Thống kê KH&CN TP. HCM.
Ngân sách nhà nước là nguồn cấp kinh phí chính cho các nhiệm vụ KH&CN và tăng mạnh từ năm 2016 đến năm 2019. Trong năm 2019, Nhà nước đã chi gần 240 tỷ đồng để thực hiện các đề tài/đề án KH&CN, chiếm 91,6% kinh phí thực hiện nhiệm vụ KH&CN của Thành phố (Hình 2). Sở KH&CN TP. HCM đã và đang liên tục triển khai các gói hỗ trợ hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ để nâng cao hiệu quả hoạt động nghiên cứu khoa học công nghệ, đẩy mạnh thương mại hóa sản phẩm từ kết quả nghiên cứu và thúc đẩy phát triển tiềm lực KH&CN. Theo đó, hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, đặc biệt là các nhiệm vụ hướng đến ứng dụng phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố sẽ được hỗ trợ lên tới 100% tổng kinh phí từ ngân sách. Ngoài ra, các tổ chức đơn vị cũng tự tăng cường kinh phí thực hiện nhiệm vụ KH&CN nhưng vẫn chiếm một tỷ trọng nhỏ so với tổng kinh phí (chiếm 6.4% trong năm 2019).
Hình 2. Kinh phí thực hiện nhiệm vụ KH&CN cấp tỉnh/thành phố theo nguồn cấp kinh phí (triệu đồng)
Nguồn: Báo cáo tổng hợp nhiệm vụ KH&CN hàng năm theo Thông tư 14/2014/TT-BKHCN của Trung tâm Thông tin và Thống kê KH&CN TP. HCM.
Xét về lĩnh vực nghiên cứu, khoa học kỹ thuật và công nghệ và khoa học tự nhiên là hai lĩnh vực có nhiều nhiệm vụ KH&CN nhất, chiếm gần 60% tổng số nhiệm vụ giai đoạn 2015 – 2019 (Hình 3). Trong năm 2019, Sở KH&CN TP. HCM đã chỉ ra một số nghiên cứu KH&CN tiêu biểu thuộc các lĩnh vực này như: Nghiên cứu, thiết kế và chế tạo thiết bị IoT gateway tích hợp giải pháp bảo mật trên nền tảng IoT ứng dụng thí điểm quan trắc chất lượng không khí tại Khu Công nghệ cao TP.HCM; Nghiên cứu xây dựng hệ thống cảnh báo ùn tắc giao thông dựa vào dữ liệu từ cộng đồng và phân tích dữ liệu lớn, lấy thông tin dữ liệu của người tham gia giao thông để phân tích đánh giá khả năng ùn tắc giao thông và cảnh báo cho người tham gia giao thông.
Hình 3. Nhiệm vụ KH&CN cấp tỉnh/thành phố theo lĩnh vực KH&CN giai đoạn 2015-2019
Nguồn: Báo cáo tổng hợp nhiệm vụ KH&CN hàng năm theo Thông tư 14/2014/TT-BKHCN của Trung tâm Thông tin và Thống kê KH&CN TP. HCM.
Tại hội nghị chuyên đề Ban Chấp hành Đảng bộ TP. HCM lần thứ 49, bí thư Thành ủy TP. HCM, Nguyễn Thiện Nhân nhấn mạnh mục tiêu đến năm 2025, Thành phố trở thành đô thị thông minh, Thành phố dịch vụ công nghiệp theo hướng hiện đại. Để thực hiện được mục tiêu trên, Thành phố cần đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng khoa học kỹ thuật và công nghệ góp phần phát triển kinh tế - xã hội. Trong giai đoạn 2016 – 2019, kinh phí thực hiện nhiệm vụ KH&CN thuộc lĩnh vực khoa học kỹ thuật có xu hướng tăng, đặc biệt tăng mạnh trong năm 2019, gấp khoảng 3.8 lần so với năm 2018 (gần 130 triệu đồng so với 34 triệu đồng).
Hình 4. Kinh phí thực hiện nhiệm vụ KH&CN cấp tỉnh/thành phố theo lĩnh vực KH&CN (triệu đồng)
Nguồn: Báo cáo tổng hợp nhiệm vụ KH&CN hàng năm theo Thông tư 14/2014/TT-BKHCN của Trung tâm Thông tin và Thống kê KH&CN TP. HCM.
NHIỆM VỤ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ĐƯỢC NGHIỆM THU VÀ ĐĂNG KÝ KẾT QUẢ THỰC HIỆN GIAI ĐOẠN 2015-2019
Trong năm 2019, có 121 nhiệm vụ KH&CN cấp tỉnh/thành phố được nghiệm thu và cấp giấy chứng nhận kết quả thực hiện (chiếm khoảng 83% số nhiệm vụ được phê duyệt). Mặc dù số lượng các nhiệm vụ KH&CN trong lĩnh vực khoa học kỹ thuật và công nghệ vẫn chiếm chủ yếu qua các năm, tuy nhiên trong năm 2019, số nhiệm vụ trong lĩnh vực khoa học y, dược đã tăng đáng kể so với các năm trước.
Hình 5. Số nhiệm vụ KH&CN cấp tỉnh/thành phố được nghiệm thu và đăng ký kết quả thực hiện
Nguồn: Báo cáo tổng hợp nhiệm vụ KH&CN hàng năm theo Thông tư 14/2014/TT-BKHCN của Trung tâm Thông tin và Thống kê KH&CN TP. HCM.
Đánh giá về những kết quả hoạt động trong năm 2019, ông Nguyễn Việt Dũng - Giám đốc Sở KH&CN chỉ ra rằng, các đề tài nghiên cứu KH&CN hiện nay ít được đưa vào thực tiễn, khả năng thương mại hóa chưa cao. Do đó, trong thời gian sắp tới hoạt động KH&CN của TP. HCM cần chú trọng đến việc gắn kết giữa nghiên cứu và nhu cầu thị trường nhằm nâng cao tỉ lệ ứng dụng của đề tài, tăng cường đặt hàng trong nghiên cứu khoa học và chuyển giao ứng dụng kết quả nghiên cứu, hỗ trợ đề tài sau nghiệm thu.
Như Hà