Trong những năm gần đây, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo (ĐMST) trên thế giới đã có sự chuyển dịch mạnh mẽ. Thay vì là hệ sinh thái ĐMST đóng, với các thành phần tham gia và sự tương tác giữa các thành phần trong hệ sinh thái còn hạn chế, thì hệ sinh thái ĐMST hiện nay có chiều hướng mở, với nhiều thành phần tham gia và sự tương tác diễn ra ngày càng mạnh mẽ. Tương tự, nếu trước đây, các doanh nghiệp lớn thường là trung tâm, là đầu tàu cho ĐMST, thì hiện nay, trung tâm thúc đẩy của hệ sinh thái ĐMST chính là các công ty khởi nghiệp sáng tạo (startup), các công ty công nghệ.
Sự khác nhau giữa hệ sinh thái ĐMST đóng và hệ sinh thái ĐMST mở (Nguồn: Báo cáo Toàn cảnh đổi mới sáng tạo mở Việt Nam 2021)
Lợi thế của đổi mới sáng tạo mở
So với hình thức ĐMST đóng, lợi thế của hệ sinh thái ĐMST mở chính là tận dụng được nguồn lực, kiến thức cả từ bên trong (nội bộ) và bên ngoài; tỷ lệ thành công gấp đôi (khoảng 80%); năng suất làm việc gia tăng 40-60%; tốc độ đổi mới sáng tạo cao gấp 3 lần so với mô hình truyền thống.
Lợi thế của ĐMST mở so với hình thức ĐMST đóng (Nguồn: Tổng hợp từ báo cáo của NSSC và BambuUP năm 2021)
Cơ hội rộng mở hơn cho các startup
Theo NSSC và BambuUP, dẫn nguồn từ báo cáo Lifting The Lid On Corporate Innovation In The Digital Age, MIT và Capgemini (2020), trong 5 năm tới, các startup sẽ là nguồn ĐMST hàng đầu cho các doanh nghiệp ở mọi quy mô.
Cụ thể, hai nhóm nguồn ĐMST dự báo có tỷ lệ giảm là Phòng nghiên cứu và triển khai (R&D) nội bộ (từ 69% năm 2020 xuống còn 29% năm 2025), Nhân viên doanh nghiệp (từ 49% năm 2020 xuống còn 10% năm 2025). Trong khi đó, các nguồn đổi mới bên ngoài ngày càng quan trọng hơn đối với các doanh nghiệp: Phòng LAB kết hợp nguồn lực bên trong và bên ngoài tăng từ 33% năm 2020 lên 71% năm 2025, các startup được dự báo sẽ chiếm 44% nguồn ĐMST vào năm 2025 (năm 2020, nhóm này chỉ chiếm tỉ lệ 10%).
Nguồn lực thúc đẩy ĐMST của các doanh nghiệp năm 2020, dự báo 2025 (Nguồn: Tổng hợp từ NSSC và BambuUP)
Nhận xét về vai trò của startup trong hệ sinh thái ĐMST mở, ông Giuseppe Zocco (đồng sáng lập Index Venture) từng cho rằng: “Các doanh nghiệp lớn gần đây đang thức dậy với thực tế rằng ngành công nghiệp của họ đang bị gián đoạn bởi những ĐMST do các startup dẫn đầu. Thay vì nghĩ rằng “một số startup sẽ thua, một số sẽ thắng”, các startup nên được xem như những đối tác tiềm năng, các đối tác tạo ra nhiều giá trị hơn cho doanh nghiệp, cho người tiêu dùng và cho toàn ngành.”
Việc được xem như đối tác tiềm năng đã mang đến nhiều cơ hội hợp tác giữa các startup và doanh nghiệp để thực hiện ĐMST mở. Tuy nhiên, sự kết hợp giữa các doanh nghiệp và các startup tại Việt Nam ở mức tích hợp sâu vẫn chưa phổ biến. Một phần là do thiếu thông tin để các bên có thể hiểu và tiếp cận nhau, còn có các yếu tố về nguồn vốn, sự cam kết giữa các doanh nghiệp, vấn đề bảo hộ sở hữu trí tuệ còn yếu. Điều này đang là thách thức đối với các startup Việt trong xu thế ĐMST mở.
Chính vì thế, báo cáo của NSSC và BambuUP đã chỉ rõ, trong bối cảnh hiện tại ở Việt Nam, việc hợp tác theo mô hình “khách hàng mạo hiểm” là một lựa chọn có thể cân nhắc. Cụ thể, mua sản phẩm khởi nghiệp của startup ở giai đoạn khởi điểm là cơ hội để các doanh nghiệp tận dụng được nguồn lực bên ngoài với chi phí thấp để khai thác sản phẩm, quy trình và đổi mới mô hình kinh doanh. Trong khi đó, đối với các startup, sự hợp tác này mở ra cơ hội tiếp xúc với nhà đầu tư và khách hàng tiềm năng, được hỗ trợ, tư vấn, cố vấn, đào tạo với các chuyên gia giàu kinh nghiệm, đem về những hợp đồng và cơ hội hợp tác lâu dài,…
Thu Hà