Phần 1: Đăng ký bảo hộ sáng chế/giải pháp hữu ích giai đoạn 1981-2021
Trong 40 năm phát triển của Cục Sở hữu trí tuệ, số lượng đơn đăng ký bảo hộ sáng chế và số lượng bằng độc quyền sáng chế được cấp ngày một tăng, đây là một dấu hiệu cho thấy khả năng nghiên cứu khoa học của người Việt ngày càng phát triển, cũng như số lượng đơn và bằng độc quyền sáng chế có tương quan mật thiết với sự phát triển kinh tế.
Tình hình bảo hộ độc quyền sáng chế/giải pháp hữu ích
Trong hơn 40 năm qua, Việt Nam đã cấp nhiều bằng độc quyền sáng chế (SC) và giải pháp hữu ích (GPHI) cho các cá nhân, đơn vị trong và ngoài nước. Số đơn SC/GPHI có xu hướng tăng dần theo thời gian. Tính đến ngày 31/12/2021, Cục Sở hữu trí tuệ (SHTT) đã tiếp nhận 98.969 đơn SC/GPHI, trong đó có 91.164 đơn đăng ký độc quyền SC (hơn 92%) và 7.805 đơn đăng ký độc quyền GPHI (gần 8%). Năm 2021 là năm có số đơn SC/GPHI nhiều nhất, cao hơn 16 lần so với giai đoạn 1981-1989.
Hình 1. Đơn đăng ký sáng chế/giải pháp hữu ích tại Việt Nam, giai đoạn 1981-2021 (Nguồn: ipvietnam.gov.vn)
Cũng trong giai đoạn này, Cục Sở hữu trí tuệ đã cấp 31.033 bằng độc quyền SC và 2.800 bằng độc quyền GPHI. Số bằng độc quyền SC/GPHI cũng tăng trưởng liên tục. Năm 2020 ghi nhận số bằng độc quyền SC được cấp nhiều nhất trong 40 năm (4.597 bằng). Số bằng độc quyền GPHI được cấp nhiều nhất (355 bằng) là trong năm 2018.
Hình 2. Bằng độc quyền SC/GPHI đã được cấp tại Việt Nam trong giai đoạn 1981-2021 (Nguồn: ipvietnam.gov.vn)
Về chủ thể đăng ký SC/GPHI
Theo dữ liệu thống kê, kể từ khi Cục Sở hữu trí tuệ tiếp nhận đơn đăng ký SC đầu tiên (vào năm 1989), đến nay, số lượng đơn đăng ký SC của người nước ngoài là 81.819 (chiếm 90%), người Việt sở hữu 9.345 đơn (khoảng 10%). Đối với người nước ngoài, lượng đơn đăng ký SC luôn tăng trưởng ổn định, kể từ giai đoạn sau năm 2004. Riêng trong năm 2021, số đơn đăng ký gần đạt mốc 7.500 đơn. Xét chủ thể đơn đăng ký SC là người Việt, từ năm 2004 trở về trước, số đơn đăng ký còn thấp, bình quân khoảng 49 đơn/năm. Bắt đầu từ năm 2004, số đơn đăng ký của người Việt vượt trên mốc 100 đơn mỗi năm. Mốc đơn đăng ký của người Việt vượt trên con số 1.000 đơn/năm là từ năm 2020. Tuy nhiên, trong tương quan so sánh với chủ thể người nước ngoài, lượng đơn đăng ký của người Việt còn khá khiêm tốn, chỉ bằng khoảng 1/7 lần.
Hình 3. Số lượng đơn đăng ký sáng chế theo chủ thể từ 1981-2021 (Nguồn: ipvietnam.gov.vn)
Về GPHI, đã có 7.805 đơn đăng ký GPHI do các chủ thể trong và ngoài nước nộp về Cục Sở hữu trí tuệ. Trong đó, có 5.068 đơn đăng ký độc quyền GPHI của người Việt, cao gấp 1,85 lần so với lượng đơn của người nước ngoài (2.737 đơn). Từ năm 2004, số lượng đơn của người Việt bắt đầu vượt mức 100 đơn mỗi năm và có xu hướng tăng trưởng trong thời gian qua.
Hình 4. Số lượng đơn đăng ký giải pháp hữu ích theo chủ thể từ 1989-2021 (Nguồn: ipvietnam.gov.vn)
Về chủ thể sở hữu độc quyền SC/GPHI
Trong giai đoạn 1981-2021, Cục SHTT đã cấp 3.513 bằng SC/GPHI cho chủ thể người Việt. Trong đó, bằng độc quyền GPHI chiếm đa số (hơn 57%, tương ứng với 2.001 bằng). Số bằng SC chiếm 43% (tương ứng 1.512) bằng. Kể từ năm 2012, tổng số bằng SC/GPHI của người Việt Nam đã vượt qua mốc 100 bằng mỗi năm. Năm 2021, đã có tổng cộng 340 bằng được cấp cho các chủ thể trong và ngoài nước.
Hình 5. Số bằng SC/GPHI đã cấp cho người Việt, giai đoạn 1981-2021(Nguồn: ipvietnam.gov.vn)
Từ năm 1981 đến năm 2021, đã có 30.320 bằng SC/GPHI được Cục SHTT Việt Nam cấp cho chủ thể người nước ngoài. Trong đó số lượng bằng SC chiếm khoảng 97,4% (29.521 bằng) và số bằng GPHI chiếm khoảng 2,6% (799 bằng). Có thể thấy, trong khi người Việt chiếm ưu thế về bằng độc quyền GPHI, thì chủ thể người nước ngoài vượt trội hơn hẳn về tổng số bằng độc quyền SC.
Hình 6. Số bằng SC/GPHI đã cấp cho người nước ngoài từ năm 1981-2021 (Nguồn: ipvietnam.gov.vn)
Mối tương quan giữa tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và số đơn, bằng độc quyền sáng chế
Theo Báo cáo thường niên về hoạt động sở hữu trí tuệ năm 2021 của Cục Sở hữu trí tuệ, có sự tương đồng (tỷ lệ thuận) giữa số lượng đơn, bằng sáng chế với tổng sản phẩm quốc nội. Giai đoạn 2011-2020 có sự gia tăng số lượng đơn và bằng sáng chế, số liệu GDP cũng gia tăng. Trong giai đoạn này, khi so sánh số liệu các thời điểm đầu kỳ (2011) và cuối kỳ (2020), số lượng đơn tăng gấp đôi (7.694/3.688), số lượng bằng tăng gấp 4 thì GDP cũng tăng 2,26 lần (6.293/2.780). Có thể nói, việc phát triển kinh tế không thể thoát ly với quá trình nghiên cứu, sáng tạo và ứng dụng các sản phẩm trí tuệ vào thực tiễn. Việc tích lũy đơn và bằng độc quyền SC/GPHI nhiều hơn có xu hướng tác động tích cực đến việc tăng trưởng kinh tế của đất nước.
Hình 7. Tương quan giữa tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và số đơn, bằng độc quyền sáng chế, giai đoạn 2011-2021 (Nguồn: ipvietnam.gov.vn)
Minh Thư
--------------------------------------------------------------------------------
Tài liệu tham khảo
[1] Cục Sở hữu trí tuệ. Báo cáo thường niên hoạt động sở hữu trí tuệ 2021. https://ipvietnam.gov.vn/documents/20195/1374148/BCTN+SHTT+2021.pdf/3a4c5101-caee-4856-8641-3442693272e0
[2] Cục Sở hữu trí tuệ. 40 năm xây dựng và phát triển. https://ipvietnam.gov.vn/documents/20182/1345514/K%E1%BB%B7+y%E1%BA%BFu+40+n%C4%83m+SHTT+trang+%C4%91%C6%A1n.pdf/bf944abf-1691-4054-988a-74d7853c586f
Mời Quý vị theo dõi tiếp Phần 2: Đăng ký bảo hộ kiểu dáng công nghiệp